Een stalen kin van het vallen

Doorzettingsvermogen en optimisme, dat zijn volgens Pieter Schoen de eigenschappen van een succesvolle ondernemer en investeerder. Op de Marktlink Capital Investor Day deelde hij zijn verhaal.

Word je als ondernemer geboren, of word je tot ondernemer opgevoed? Het antwoord zal wel ergens in het midden liggen, maar in het geval van Pieter Schoen werd zijn ondernemersgeest al vroeg aangewakkerd. De jonge Schoen kreeg namelijk geen zakgeld van zijn ouders en moest dus op de middelbare school al zelf aan de bak. Krantenwijkjes en auto’s wassen waren prima, maar al snel had Schoen door dat er een stuk meer geld te verdienen was als hij zijn klasgenootjes aan het werk zette als autowasser en hij zelf langs de deuren ging voor de verkoop. Ook begon de jonge ondernemer allerlei handeltjes. Als hij met vakantie ging nam hij altijd een extra lege koffer mee om merkkleding te importeren en als je de cool kid van het schoolplein wilde zijn met een flitsende turbo-aansteker, dan waren die bij hem te koop.

Hoewel studeren niet direct voor de hand lag, toog Schoen toch naar Rotterdam voor een studie aan de Erasmus Universiteit. Bedrijfskunde natuurlijk, what else? Het eerste succes volgde al snel. Nee, niet de waterbedden die Schoen aan de arme studentjes verkocht (daarvan bleek al snel dat de energierekening van zo’n bed twee keer de aanschafwaarde was), maar het Beroepskeuzeboek. Schoen merkte namelijk dat er indertijd nog helemaal geen goede boeken waren over studiekeuze, dus klopte hij met zijn maatje Harald Swinkels aan bij kopstukken uit de maatschappij om ze te bevragen over hun studiekeuze en carriereverloop. Toen de eerste grote namen hun interview hadden afgegeven werd het steeds makkelijker om anderen te benaderen. Binnen no time lag het boek bij duizenden scholieren onder de kerstboom. Schoen en zijn makker verkochten uiteindelijk in totaal 300.000 exemplaren. Ze verdienden het eerste jaar al omgerekend 750.000 euro.

Wilde Westen van het internet

Na het succes van het boek was het wel duidelijk dat de boekenmarkt een flinke disruptie te wachten stond. Het was eind jaren ‘90 en de eerste personal computers kwamen het dagelijks leven binnengeslopen. Gouden tijden voor ondernemers natuurlijk, en al snel hadden Schoen en zijn compagnon door hoe ze in het wilde westen van het opkomende internet hun concept konden doorvoeren.

Ze ontwikkelden een virtuele vacaturebeurs - op CD-ROM - waarop bedrijven virtuele vierkante meters konden kopen om hun bedrijf voor te stellen aan afstuderenden en werkzoekenden. Een virtuele recruiter stelde vervolgens vragen aan de kandidaat en bij een match ging het CV per e-mail naar het bedrijf. Schoen had goed gezien dat het ook bij digitale ruimte allemaal draait om locatie, locatie, locatie – en wist altijd net wat meer digitale vierkante meters op betere plekken te verkopen met het argument dat daar ook de concurrent had kunnen staan. Initieel leek het bedrijf een succes. Er werd tien miljoen gulden in groeigeld aangetrokken. Kantoren in zes landen, duur personeel – even kon het niet op. Tijdens de dotcombubbel schoten de waarderingen door het dak. Er klopten geregeld partijen aan voor een overname. Miljoenen kon Schoen cashen, 40 miljoen zelfs, maar telkens was er de gedachte dat er nog meer te halen viel. De overnamebiedingen werden afgewezen. Toen knapte de bubbel. Het bedrijf kon niet meer aan zijn betalingen voldoen en ging failliet. Voor een bedrag dat veel lager lag dan de gedroomde veertig miljoen, ging het bedrijf naar Ordina.

Optimist tot in de kist

Een mindere ondernemer had misschien de pijp aan Maarten gegeven en ergens de dagen uitgezongen in loondienst. Niet Schoen. Hij is een “optimist tot in de kist” die gelooft dat elk gefaald avontuur een mooi begin van het volgende succes is. Een van de oneliners die hij van de tong laat rollen in zijn verhaal is dat je als ondernemer “een stalen kin van het vallen” moet ontwikkelen. Dóór dus. Het volgende avontuur werd de klapper die de reputatie van Schoen voorgoed zou vestigen. Met het geld uit de verkoop van Career Fever en de verkoop van een familiebedrijf in de verf bestormde Schoen de energiemarkt, die net was vrijgegeven. De “ouderwetse mastodonten” als Eneco en NUON waren ook klaar voor disruptie. Met een agressieve marketingcampagne beloofde de Nederlandse Energiemaatschappij lagere tarieven.

Er ging een zucht van nostalgische herkenning op in de zaal toen dagvoorzitter Dionne Stax wat oude reclamefilmpjes van de NEM op het scherm toverde. “We zaten continu bij de Reclame Code Commissie”, zegt Schoen en het bedrijf was vaste prik bij de nominaties van de Loden Leeuw voor de irritantste reclame indertijd. Dat deerde niet, want de zaken gingen uitstekend. Dat uitdagen van de gevestigde partijen met een beetje branie, dat ligt Schoen wel. In zijn kantoor laat hij een WC-rol zien met de logo’s erop van de grote energiemaatschappijen. De directeuren van de grote spelers kregen ‘m jaarlijks als kerstpakket.

Ook dit avontuur was eindig: de NEM werd een corporate bedrijf met een heuse vergadercultuur. Niets voor Schoen. Voor een aanzienlijk bedrag (“meer dan 200, minder dan 300”) werd het bedrijf verkocht. Met een cocktail op het strand zitten, zoals Stax suggereerde, is nooit in ‘m opgekomen. Naar eigen zeggen zou hij daar niemand een plezier mee doen: de prikkel om iets op te bouwen is er nog steeds. Nu minder als ondernemer, maar meer als investeerder. In vaktermen: Schoen beheert nu zijn eigen “family office”, waarin zijn vermogen aan het werk is. Met zijn investeringsmaatschappij Shoe Investments zit hij in vier asset classes: eigen investeringen, investeringen in andere fondsen, vastgoed en aandelen. Die eerste twee zijn interessant om met elkaar te vergelijken, omdat veel ondernemers na de verkoop van een bedrijf met deze vraag worstelen: ga ik het zelf doen, of zet ik mijn geld elders aan het werk?

Van software tot hippe brillen

Zelf participeert hij direct in scale-ups met tickets van 2 tot 10 miljoen. Schoen zit in van alles: van software en biologisch afbreekbare doodskisten, tot een bedrijf in hippe brillen. Ook participeert hij in bepaalde fondsen van Marktlink Capital. Dat heeft meerdere redenen, stelt Schoen. Aan de ene kant is er natuurlijk het argument van risicospreiding – want bij eigen investeringen in veelbelovende groeibedrijven heb je naast alle leuke dingen van het ondernemerschap ook al het ondernemersrisico. Ook speelt mee dat de feeder funds van Marktlink Capital toegang bieden tot de best presterende private equity-fondsen van Nederland, zoals CVC, Egeria en Main Capital.

En – een beetje een luxeprobleem – het is niet altijd mogelijk om voldoende directe investeringen te vinden en om de mensen te vinden om die tickets te beheren. En geld op de bank, daar houdt Schoen niet van. “Geld moet zweten!” stelt hij als we hem in zijn kantoor spreken. Al met al is investeren via fund-of-funds en feeders mooi complementair aan zelf investeren.

What’s next? Nou, Schoen wil in 2032 de magische grens van een miljard onder beheer slechten met Shoe Investments. Dat betekent dus een aardige groei van het kantoor. Moeite om goede mensen te vinden om de groei mogelijk te maken heeft hij niet. Met een grote grijns tovert Schoen een tegeltje tevoorschijn met daarop “Geen gezeik, samen rijk”. Elke nieuwe medewerker krijgt dit tegeltje op het moment dat ze bij Schoen komen werken. Voor op de WC. Belangrijker nog is de gedachte achter het tegeltje, namelijk dat alle medewerkers meedoen in de winstdeling. Dat is wel anders bij andere fondsen, stelt Schoen, waar alleen de partners en senior investment managers van de winsten profiteren. Dit stelt hem naar eigen zeggen in staat om mensen aan te nemen die “veel slimmer zijn dan ik” om de investeringen te managen.

Schoen heeft zelf zes kinderen, wat bij een van de bezoekers van de Investor Day de vraag uitlokte of hij zijn kinderen zelf wél zakgeld geeft. Dat ontlokte meteen weer een mooi verhaal. Schoen had namelijk besloten om niet direct zakgeld te geven, maar wel het bedrag dat zijn kinderen verdienen te matchen. Dat ging een tijdje goed totdat één van zijn kinderen ontdekte dat als ze geld gingen ophalen bij klasgenootjes, ze dat bij papa konden laten verdubbelen en na aftrek van een percentage weer uit konden keren aan de klas. Met de volgende generatie ondernemende Schoenen komt het dus wel goed.

Als je investeert bij Marktlink Capital ben je automatisch lid van de Investor Community. Met dit netwerk van meer dan 1.500 leden ondernemen we allemaal mooie activiteiten.

Zo hebben we de jaarlijkse Investor Day – zoals die uit het artikel, waar Pieter Schoen spreker was – maar we doen nog veel meer. Boeiende kennissessies, bedrijfsbezoeken en sportieve evenementen als een padeltoernooi of een golfclinic van een echte pro: er is voor alle leden wat wils! Neem voor meer informatie over de Community contact op met onze Community Manager, Patricia van Schenkhof. patricia@marktlinkcapital.com | 06-51 35 74 97